Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ký sắc lệnh hành pháp áp mức thuế quan từ 10% đến 41% đối với hàng hóa nhập khẩu từ 69 đối tác thương mại. Chính sách sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 7/8/2025, đánh dấu bước ngoặt mới trong trật tự thương mại toàn cầu. Canada, Brazil, Ấn Độ, Thụy Sĩ cùng nhiều quốc gia khác chịu ảnh hưởng nặng nề, trong khi một số nước như Campuchia và Thái Lan kịp đạt thỏa thuận để giảm thiểu thiệt hại.
Vì sao Trump đẩy mạnh thuế đối ứng lần này?
Tổng thống Trump cho rằng nhiều đối tác không giao thương công bằng và tận dụng lợi thế không ngược lại với Mỹ. Chính sách mới—dựa trên Decree "Further Modifying the Reciprocal Tariff Rates"—một phần nhằm tái bảo hộ ngành sản xuất nội địa bằng cách tăng áp lực về thuế lên đối tác không có thỏa thuận thương mại. Đây là phần tiếp theo của phạm trù "Liberation Day tariffs" từ tháng 4/2025, nhằm đáp trả các rào cản thương mại mà Mỹ cho là không công bằng.
Xem thêm: Thỏa Thuận Thuế Quan Mỹ – Việt
Mức thuế áp dụng cụ thể theo quốc gia
Chính phủ Mỹ công bố rõ từng mức thuế dành cho mỗi đối tác:
- Mức cơ bản 10% dành cho các nước không có thỏa thuận và không bị liệt vào nhóm thâm hụt lớn.
- Mức 15%–20% dành cho những nước đã có thỏa thuận thương mại tạm thời như EU, Nhật, Hàn Quốc, Philippines, Việt Nam (20%), Thái Lan (19%).
- Mức 25% áp cho Ấn Độ, Nigeria, Sri Lanka… và một số nước khác chưa thoả thuận hoặc thâm hụt lớn với Mỹ.
- Mức cao từ 30–35% áp cho Canada (35%), Nam Phi (30%), Serbia (35%), Iraq (35%)…
- Mức 40–41% dành cho những nước như Syria (41%), Lào (40%), Myanmar (40%)… vì được coi là không hợp tác hoặc có căng thẳng chính trị.
Việt Nam nằm trong nhóm được thương lượng, áp thuế 20%, trong khi hàng hoá trung chuyển (transshipment) từ Trung Quốc qua Việt Nam chịu mức 40%.
Xem thêm: Hiểu đúng về Thuế đối ứng và việc Mỹ hoãn Thuế 90 ngày
Thỏa thuận bất ngờ và những ngoại lệ
122 ngày thương lượng đầy căng thẳng đã khép lại không chỉ bằng những con số thuế quan, mà còn bằng một loạt thỏa thuận được ký kết vào giờ chót, tạo ra những biến chuyển bất ngờ trong cục diện thương mại toàn cầu.
Từ chỗ bị coi là “ván cờ tất tay”, Washington đã nhanh chóng chuyển thế cờ nhờ những nhượng bộ có tính toán từ các đối tác chủ chốt. Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và Hàn Quốc được xem là ba cái tên quan trọng nhất. Đổi lại mức thuế suất 15 – 20% cho hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ, các nước này đã cam kết những khoản đầu tư khổng lồ vào nền kinh tế Mỹ, lên tới khoảng 1.500 tỉ USD trong vài năm tới. Đồng thời, họ mở cửa thị trường, cắt giảm hàng loạt rào cản thuế quan đối với hàng hóa Mỹ, từ nông sản, dược phẩm cho tới công nghệ cao. Washington nhờ đó vừa thu lợi kép từ thuế quan, vừa giải quyết được bài toán tìm đầu ra cho sản phẩm trong nước.
Ở Đông Nam Á, Campuchia và Thái Lan trở thành những “tân binh khôn khéo”. Chỉ một ngày trước hạn chót, hai quốc gia này đã nhanh chóng ký kết thỏa thuận với Mỹ. Thái Lan chấp thuận nhượng bộ trong lĩnh vực điện tử và viễn thông, còn Campuchia đồng ý cải thiện tiêu chuẩn lao động để đổi lấy mức thuế 15% thay vì con số 25% có nguy cơ bóp nghẹt ngành dệt may. Các chuyên gia nhận định đây là bước đi thông minh, giúp hai nền kinh tế mới nổi tránh được cú sốc thuế quan và thậm chí tận dụng cơ hội để gia tăng xuất khẩu vào thị trường Mỹ.
Mexico – đối tác thương mại lớn thứ nhất của Mỹ theo hiệp định USMCA – lại được Washington dành cho một ngoại lệ khác. Tổng thống Trump chấp thuận gia hạn 90 ngày đàm phán, dù trong giai đoạn này, Mexico vẫn phải chịu mức thuế 25–50% đối với nhiều mặt hàng chủ lực như ô tô, thép, nhôm và đồng. Đổi lại, Mexico phải lập tức dỡ bỏ các rào cản thương mại phi thuế quan mà Mỹ lâu nay chỉ trích. Quyết định này được đánh giá là một động thái “nhún” chiến lược, nhằm duy trì chuỗi cung ứng công nghiệp Bắc Mỹ vốn đang chịu sức ép lớn.
Tuy nhiên, không phải tất cả đều kịp bước vào “cửa an toàn”. Trung Quốc và Ấn Độ – hai đối tác thương mại quan trọng bậc nhất – vẫn đứng ngoài vòng thỏa thuận. Bắc Kinh tiếp tục đàm phán riêng tới ngày 12/8, trong khi New Delhi giữ lập trường cứng rắn, nhất quyết bảo vệ nông sản và thị trường sữa nội địa. Điều này khiến giới quan sát lo ngại rằng nguy cơ một cuộc thương chiến Mỹ–Trung hoặc Mỹ–Ấn vẫn lơ lửng ngay sau lưng những thỏa thuận ồn ào vừa đạt được.
Tác động toàn cầu: Lợi hay hại?
Những con số thống kê mới công bố phần nào cho thấy nước Mỹ đang hưởng lợi trước mắt. GDP quý 2/2025 tăng trưởng 3%, vượt xa mức kỳ vọng, một phần nhờ nhập khẩu giảm khi doanh nghiệp nước ngoài dè dặt trước thuế quan mới. Các cam kết đầu tư hàng nghìn tỉ USD từ EU, Nhật Bản và Hàn Quốc được xem là liều thuốc kích thích mạnh mẽ cho nền kinh tế Mỹ, đặc biệt trong các lĩnh vực hạ tầng và sản xuất công nghệ cao. Doanh nghiệp Mỹ cũng nhanh chóng tận dụng cơ hội để mở rộng thị trường xuất khẩu khi hàng rào thuế quan được hạ thấp ở nhiều đối tác quan trọng.
Thế nhưng, bức tranh toàn cầu lại không hề sáng sủa. Hàng loạt quốc gia xuất khẩu đối mặt với chi phí đội lên, buộc phải tăng giá hàng hóa, làm suy yếu năng lực cạnh tranh. Một số chính phủ đang cân nhắc biện pháp trả đũa, làm dấy lên nguy cơ bất ổn chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đã mong manh sau đại dịch. Những ngành nhạy cảm như thép, nhôm, dệt may và nông sản đứng trước viễn cảnh ảm đạm, đặc biệt tại các nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu.
Giới chuyên gia cũng cảnh báo rằng những thỏa thuận vừa đạt được phần lớn chỉ là “cam kết bắt tay”, không qua phê chuẩn quốc hội Mỹ. Điều này đồng nghĩa với việc Tổng thống Trump có thể thay đổi luật chơi bất cứ lúc nào. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hiện vẫn giữ nguyên lãi suất ở mức 4,25 – 4,5%, song không che giấu lo ngại lạm phát có thể bùng phát nếu giá hàng nhập khẩu tiếp tục leo thang.
Rốt cuộc, câu hỏi lớn nhất vẫn là: liệu những nhượng bộ và thỏa thuận phút chót này sẽ mở ra một trật tự thương mại mới bền vững, hay chỉ là màn tạm nghỉ trước một đợt sóng gió lớn hơn?
Sắc lệnh thuế quan mà Tổng thống Donald Trump vừa ký ngày 31/7, có hiệu lực từ 7/8, không chỉ đơn thuần là một chính sách kinh tế ngắn hạn. Nó đang được xem như một nỗ lực tái định hình toàn bộ “luật chơi” thương mại toàn cầu. Trong ngắn hạn, Mỹ đã thu về cả lợi ích kinh tế lẫn chính trị: GDP tăng trưởng, các cam kết đầu tư khổng lồ được đưa ra, và vị thế đàm phán của Washington được củng cố.
Thế nhưng, tương lai vẫn phủ bóng nhiều dấu hỏi. Các thỏa thuận chưa có sự ràng buộc pháp lý, nguy cơ thương chiến với Trung Quốc và Ấn Độ chưa hạ nhiệt, trong khi tác động dây chuyền lên chuỗi cung ứng toàn cầu mới chỉ bắt đầu. Nhiều chuyên gia cảnh báo, nếu Washington tiếp tục sử dụng thuế quan như công cụ mặc cả, trật tự thương mại quốc tế sẽ khó tránh khỏi những cơn địa chấn mới.
Liệu đây sẽ là khởi đầu cho một kỷ nguyên thương mại “Made in America”, hay chỉ là một phép thử tạm thời với thế giới? Câu trả lời sẽ phụ thuộc không chỉ vào quyết sách tiếp theo của Nhà Trắng, mà còn vào cách các nền kinh tế lớn phản ứng trong những tháng tới.
_______________________
Địa chỉ: Số 96 Cao Thắng, Phường 4, Quận 3, TP.HCM
Hotline mobile: 091 922 6984 (Mr. Long)
Email: long@eimskip.vn
