Dự báo nhu cầu không còn là một khái niệm xa lạ trong các ngành có chuỗi cung ứng phức tạp như sản xuất, bán lẻ hay logistics. Nhưng trong bối cảnh thương mại điện tử tăng trưởng nhanh, thay đổi liên tục và chịu tác động mạnh từ thị trường, xu hướng tiêu dùng, thì dự báo nhu cầu trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình ra quyết định của doanh nghiệp.
Xem thêm:
Cách đăng ký Tiktok Shop cho nhà bán hàng mới [2025]
Lazada 101: Hướng dẫn bán hàng trên Lazada
Dự báo nhu cầu là gì?
Dự báo nhu cầu (Demand Forecasting) là quá trình phân tích và ước tính lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà người tiêu dùng có khả năng sẽ mua trong một khoảng thời gian nhất định trong tương lai. Việc dự báo được thực hiện bằng cách sử dụng dữ liệu lịch sử, thông tin thị trường, hành vi tiêu dùng và các yếu tố kinh tế xã hội.
Mục đích của dự báo không phải để đạt độ chính xác tuyệt đối, mà để giúp doanh nghiệp:
- Xác định đúng thời điểm và số lượng cần nhập hàng
- Tối ưu tồn kho, giảm rủi ro hết hàng hoặc tồn kho thừa
- Lên kế hoạch cho vận hành, nhân sự và ngân sách phù hợp
- Đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu thay vì cảm tính
Xem thêm: Dự phòng Giảm Giá Hàng Tồn Kho Là Gì?
Vì sao doanh nghiệp thương mại điện tử cần quan tâm đặc biệt đến dự báo nhu cầu?
Biến động lớn và khó đoán
Thương mại điện tử thường xuyên chịu tác động từ các yếu tố như chiến dịch giảm giá, xu hướng tiêu dùng trên mạng xã hội, thay đổi thuật toán của nền tảng, hay cả những biến động bên ngoài như dịch bệnh, gián đoạn vận chuyển. Tốc độ thay đổi nhanh khiến việc dự báo trở nên khó khăn nhưng đồng thời cũng cần thiết hơn bao giờ hết.
Hành vi tiêu dùng không ổn định
Khách hàng trực tuyến có nhiều lựa chọn và hành vi mua hàng linh hoạt hơn so với mô hình bán lẻ truyền thống. Họ có thể thay đổi quyết định chỉ trong vài phút, dựa trên giá, thời gian giao hàng, đánh giá từ người dùng khác hoặc hiệu ứng lan truyền. Nếu không có dữ liệu phân tích hành vi mua hàng để dự báo, doanh nghiệp dễ bị động.
Tác động trực tiếp đến chi phí vận hành
Chi phí kho bãi, xử lý đơn hàng, hoàn trả, nhân sự và logistics chiếm tỷ trọng lớn trong thương mại điện tử. Dự báo kém dẫn đến lượng hàng tồn hoặc thiếu hàng đều khiến chi phí tăng và trải nghiệm khách hàng giảm.
Các hình thức dự báo nhu cầu doanh nghiệp ecommerce có thể ứng dụng
| Hình thức | Mô tả | Phù hợp với |
|---|---|---|
| Dự báo thụ động | Dựa vào số liệu bán hàng quá khứ để dự đoán tương lai | Doanh nghiệp có sản phẩm ổn định, ít biến động |
| Dự báo chủ động | Xem xét thêm yếu tố bên ngoài như chiến dịch marketing, xu hướng, dữ liệu xã hội | Doanh nghiệp tăng trưởng nhanh, liên tục mở rộng |
| Dự báo ngắn hạn | Thường áp dụng trong vài tuần đến vài tháng | Kế hoạch hàng hóa cho chiến dịch bán hàng |
| Dự báo dài hạn | Từ 1 đến 3 năm | Chiến lược phát triển danh mục sản phẩm, mở rộng kho bãi |
| Dựa vào dữ liệu nội bộ | Sử dụng dữ liệu từ CRM, đơn hàng, phản hồi khách hàng | Thường xuyên trong vận hành hàng ngày |
| Dựa vào yếu tố vĩ mô | Phân tích thị trường, kinh tế, chính sách | Dùng khi có kế hoạch mở rộng lớn hoặc sang thị trường mới |
Một số phương pháp dự báo phổ biến
- Phân tích chuỗi thời gian: Dựa trên số liệu bán hàng trong quá khứ để phát hiện xu hướng, mùa vụ và chu kỳ. Phù hợp với sản phẩm có lịch sử bán hàng rõ ràng.
- Nghiên cứu thị trường: Sử dụng khảo sát khách hàng, phỏng vấn hoặc phân tích dữ liệu người dùng để dự đoán nhu cầu. Hữu ích khi tung sản phẩm mới hoặc thay đổi nhóm khách hàng mục tiêu.
- Phản hồi từ đội ngũ vận hành hoặc bán hàng: Thu thập thông tin từ những người trực tiếp tiếp xúc với khách hàng. Phản ánh nhanh các thay đổi ngắn hạn về hành vi tiêu dùng.
- Phương pháp Delphi: Tổng hợp ý kiến từ nhiều chuyên gia độc lập theo nhiều vòng phản hồi để đi đến dự báo mang tính đồng thuận. Dùng cho các tình huống chưa có dữ liệu định lượng rõ ràng.
- Mô hình kinh tế lượng: Kết hợp dữ liệu định lượng và các biến số kinh tế để dự báo. Phù hợp với doanh nghiệp có khả năng xử lý dữ liệu lớn và cần dự báo chính xác cho quy mô rộng.
Một số trường hợp ứng dụng cụ thể
Doanh nghiệp vừa ra mắt sản phẩm mới:
Vì không có dữ liệu bán hàng lịch sử, họ dựa vào khảo sát khách hàng tiềm năng, xu hướng thị trường và phản hồi từ kênh bán hàng để đưa ra kế hoạch nhập hàng ban đầu. Sau 1–2 tháng, dữ liệu thực tế được thu thập để hiệu chỉnh lại dự báo.
Thương hiệu có sản phẩm bán chạy theo mùa:
Dữ liệu trong 2–3 năm gần nhất cho thấy doanh số tăng vọt vào tháng 11–12. Dựa vào xu hướng này kết hợp kế hoạch marketing, doanh nghiệp chủ động gia tăng nhập hàng và mở rộng điểm tập kết từ tháng 9 để đảm bảo không thiếu hàng trong mùa cao điểm.
Những sai lầm phổ biến khi dự báo nhu cầu
- Dựa quá nhiều vào trực giác hoặc kinh nghiệm cá nhân mà không có dữ liệu hỗ trợ
- Không cập nhật thường xuyên mô hình dự báo khi thị trường thay đổi
- Tách rời bộ phận bán hàng – marketing – vận hành, dẫn đến dữ liệu không đồng nhất
- Không theo dõi và đo lường sai số trong dự báo, khiến doanh nghiệp không nhận ra vấn đề
Gợi ý để bắt đầu hoặc cải thiện hệ thống dự báo
- Xây dựng hệ thống thu thập và phân tích dữ liệu từ các điểm chạm: sàn TMĐT, website, kho hàng, kênh bán hàng trực tiếp
- Kết hợp cả dữ liệu định lượng (số liệu đơn hàng, lượng truy cập, tỷ lệ chuyển đổi) và định tính (phản hồi người dùng, xu hướng ngành)
- Tập huấn đội ngũ nội bộ về tầm quan trọng của dự báo, không chỉ ở cấp quản lý mà cả khâu vận hành
- Xác định các chỉ số đo lường độ chính xác của dự báo (ví dụ: MAPE, bias) và theo dõi định kỳ
- Chấp nhận rằng sai số là một phần không thể tránh khỏi trong dự báo, điều quan trọng là phải liên tục cập nhật mô hình và giả định đầu vào
Kết luận
Dự báo nhu cầu không phải là một giải pháp toàn năng, nhưng là công cụ cần thiết giúp doanh nghiệp thương mại điện tử vận hành chủ động, tối ưu hóa chi phí và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Dự báo tốt không đảm bảo doanh thu tăng, nhưng dự báo sai chắc chắn sẽ dẫn đến lãng phí, gián đoạn và đánh mất cơ hội.
Với thị trường biến động nhanh như hiện nay, khả năng đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu sẽ là yếu tố phân biệt giữa một doanh nghiệp vận hành hiệu quả và một doanh nghiệp liên tục phải xử lý sự cố.
📩 Bạn cần hỗ trợ xây dựng hệ thống dự báo nhu cầu gắn với lưu kho, vận hành đơn hàng?
Liên hệ đội ngũ Eimskip Việt Nam – chúng tôi không chỉ cung cấp kho bãi mà còn đồng hành trong toàn bộ chuỗi cung ứng để giúp doanh nghiệp ecommerce dự báo và đáp ứng nhu cầu chính xác, linh hoạt và tối ưu chi phí.
